بررسی و تحلیل انتقادیِ حدائق البلاغه شمس الدّین فقیر دهلوی

Authors

فضل الله رضایی اردانی

محمّدعلی صادقیان

abstract

از دیرباز دانشهایی چون بدیع، معانی و بیان، عروض و قافیه و... به عنوان معیارهایی برای زیبایی شناسی عناصر ادبی و ارزشیابی شعر و نثر فارسی و عربی به کار می رفته و زمینه ساز نوعی نقد روشمند بوده است. از این رو، امروزه ما نیز ناگزیریم که این گونه آثار علمی را به سبب اشتمال بر ابزارهای نقد ادبی با دقّت تمام بررسی کنیم. نفوذ عمیق و حضور بلامنازع زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند منجر به پیدایش آثار گرانسنگی در زمینه های مختلف شعر ، عرفان ، فلسفه ، دستور، فرهنگ لغت ، علوم و فنون ادبی و بلاغت و جز آن گردیده که متأسّفانه برخی از این آثار همچنان ناشناخته باقی مانده است. در این مقاله یکی از این آثار ارزشمند بلاغی فارسی که حدود 250 سال پیش در هندوستان به زبان فارسی نوشته شده، از جنبه های مختلف، بررسی و نقد و تحلیل و مقایسه شده، در مورد ساختار و اهمیّت و جایگاه آن و اندیشه ها و آبشخورهای مؤلّف و تأثیر و تأثّر آن کتاب سخن گفته می شود. این اثر حدائق البلاغه نام گرفته و توسط شمس الدّین فقیر دهلوی (1183- 1115هـ.ق.)، در سال 1168 ه‍.ق و در پنج حدیقه: بیان، بدیع، عروض و قافیه، معمّا و سرقات شعری تألیف گردیده است. وسعت اطّلاعات فقیر دهلوی در حوزه علوم ادبی و بلاغی عربی و فارسی، استناد به امثله و شواهد فراوان فارسی، نقد و تحلیل آرای بزرگان علوم بلاغی و جامعیّت موضوعات بلاغی از ویژگیهای درخور توجّه این کتاب است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی و تحلیل انتقادیِ حدائق‌البلاغه شمس‌الدّین فقیر دهلوی

از دیرباز دانشهایی چون بدیع، معانی و بیان، عروض و قافیه و... به عنوان معیارهایی برای زیبایی‌شناسی عناصر ادبی و ارزشیابی شعر و نثر فارسی و عربی به کار می‌رفته و زمینه‌ساز نوعی نقد روشمند بوده است. از این رو، امروزه ما نیز ناگزیریم که این گونه آثار علمی را به سبب اشتمال بر ابزارهای نقد ادبی با دقّت تمام بررسی کنیم. نفوذ عمیق و حضور بلامنازع زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند منجر به پیدایش آثار گران...

full text

تصحیح مثنوی شمس الضحی اثر فقیر دهلوی (7952 بیت)

زبان فارسی، قرن ها، زبان رسمی شبه قاره هند بوده و شاعران و نویسندگان هندی آثار ارزشمندی به زبان فارسی از خود به یادگارگذاشته اند. یکی از این شاعران گرانقدر، میر شمس الدین فقیر دهلوی است که عشق و ارادت خود را به اهل بیت در آثارش، نشان داده است. مخصوصاً مثنوی شمس الضحی که 7952 بیت دارد و تاریخ سرودن آن 1173 است و شاعر با افتخار، فضایل و کرامات چهارده معصوم را بر می شمارد و این جانب برای رساله ی کا...

15 صفحه اول

فقیر دهلوی، شخصّیت برجسته ی علوم بلاغی فارسی در هند

بدیهی است که فرهنگ و زبان و ادبیات دو قوم ایرانی و هندی چنان با هم درآمیخته که گویی پیکره ی فرهنگی یگانه‌ای را تشکیل داده اند. وجود شخصیّت‌های برجسته ی فارسی زبان و آثار فراوان فارسی که در شبه قاره ی هند پدید آمده و بدون آنها تاریخ ادب فارسی کامل نمی‌شود؛ حکایت از همبستگی دیرینه ی فرهنگی ایران و هند دارد. یکی از این شخصّیت‌های برجسته امّا گمنام سرزمین هند که با تألیف یا تصنیف آثار مختلف ادبی - بلا...

full text

تحلیل انتقادی تصحیحات و چاپ‌های «دیوان شمس تبریزی»

کلیات شمس، قرن­ها کتاب محبوب حلقه‌ های سماع و اهل ذوق و عرفان و دوستدارانِ غزل ناب بوده است. نخستین چاپ انتقادی آن در سالهای 1336-1344 به تصحیح استاد فروزانفر منتشر شد. چاپ­های بعدی، آشکار و پنهان، بر اساس همان چاپ صورت گرفته است؛ بعضی به اهتمام افراد و بعضی با مباشرت ناشر. در کنار این چاپ­ها تنها چاپ قابل اعتنا، چاپ دو جلدی استاد سبحانی است که در سال1381به بازار نشر آمد و با توضیحاتی مفید همراه...

full text

تصحیح مثنوی واله سلطان فقیر دهلوی

میر شمس الدّین فقیر عبّاسی دهلوی، نامور به شمس الدّین ناظم، عربی دان، فقیه، متکلم، محدّث، صوفی و فاضل سده ی دوازدهم، زاده شده به سال 1115ه.ق. در دار الخلافه ی شاه جهان آباد دهلی است. او در آغاز، نام هنری مفتون را برگزیده بود.فقیر، مثنوی عاشقانه ی راستین واله سلطان را بر پایه ی زندگانی دوست خویش علی قلی-خان واله ی داغستانی ودر عشق او به دختر عمویش خدیجه سلطان در 3230 بیت درسال 1160 ه.ق. به رشته ی نظ...

کمیت قیاس شرطی نزد شمس الدین سمرقندی

شمس الدین سمرقندی که در بحث قیاس شرطی دیدگاهی نو در برابر ابن‌سینا پیش نهاده است، از 19 ضرب منتج سینوی 12 ضرب را نامعتبر می‌داند. در مقالة دیگری نشان داده‌ایم که اگر تنها «کیفیت» گزاره‌ها را در نظر بگیریم میان قیاس‌های سمرقندی و منطق ربط مطابقت شگفت‌انگیزی وجود دارد. در این مقاله، اما، نشان می‌دهیم که اگر «کمیت» گزاره‌ها را نیز در نظر آوریم این مطابقت از میان می‌رود. دلیل این مسئله آن است که در...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)

جلد ۱، شماره ۱، صفحات ۱۱-۳۸

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023